Wat is landenrisico?
Landenrisico is een financiële indicator die de mogelijkheid van wanbetaling van een opkomende natie meet (op ontwikkelingsproces). Deze waarde schat in of een land aan zijn interne verplichtingen (overheidsuitgaven) en externe (internationale kredieten, schatkistpapier, obligaties) zal kunnen voldoen.
Wanneer een land een hoog landenrisico heeft, verliezen lokale en buitenlandse investeerders het vertrouwen erin en stoppen ze met investeren. Dit heeft een grote impact op de economie van het debiteurland en beperkt zijn vermogen om inkomsten te genereren.
De mogelijkheid dat een land in gebreke blijft, wordt gemeten door de risicopremie. De risicopremie is het verschil tussen de rente op de schuld van een land met een grotere kans op wanbetaling en die van een stabieler land. In landen met een hoger landenrisico zal de rente altijd hoger zijn. Daarom worden landen met stabiele economieën, zoals de Verenigde Staten in Amerika en Duitsland in Europa, als referentie genomen om de risicopremie te berekenen.
Het landenrisico wordt gemeten aan de hand van drie indices die zijn opgesteld door het financiële bedrijf JP Morgan Chase, waarvan de metingen wereldwijd als referentie worden gebruikt:
- EMBI (Obligatie-index opkomende markten).
- EMBI + (Emerged Market Bond Index Plus)
- EMBI Wereldwijd
De drie indices meten hetzelfde (de kans op wanbetaling), maar elk van hen groepeert een reeks verschillende landen.
Het begrip landenrisico is relatief recent. Het was pas in de jaren zeventig dat de econoom Arnold Harberguer de noodzaak naar voren bracht om de mogelijkheid te meten dat een debiteurenland zijn verplichtingen jegens zijn crediteuren niet nakomt, wat in de economische sfeer bekend staat als vallen in de standaard.
Soorten landenrisico
De mogelijkheid dat een land zijn economische verplichtingen niet kan nakomen, kan van drie soorten zijn:
- soeverein risico: het is de mogelijkheid dat natuurlijke personen, rechtspersonen of het openbaar bestuur van een land hun schulden niet kunnen betalen. Als het elektriciteitsbedrijf van een land bijvoorbeeld om een internationale lening vraagt om zijn infrastructuur te verbeteren, wordt de mogelijkheid van wanbetaling soeverein risico genoemd.
- Overdrachtsrisico: het is de onmogelijkheid om een schuld te voldoen door gebrek aan toegang tot vreemde valuta, zoals deviezencontroles.
- algemeen risico: schuldenrisico verbonden aan het gedrag van de bedrijfssector van een land. Als het bedrijfsleven in een bepaald land moeilijkheden ondervindt bij het betalen van zijn schulden als gevolg van een deviezencontrole of een algemene afname van zijn productiecapaciteit, neemt de mogelijkheid af dat het zijn schulden zal betalen, en daarom neemt het risico toe.
Factoren die het landenrisico beïnvloeden
Het landenrisico kan worden beïnvloed door drie soorten variabelen. Over het algemeen is er in landen met de grootste kans op wanbetaling meer dan één factor in het spel.
- Economische factoren: zoals de stabiliteit van de lokale munteenheid, het al dan niet toegang hebben tot deviezen, inflatieniveaus, de stijging of daling van het BBP, inkomen per hoofd van de bevolking, autonomie van de Centrale Bank, prijscontroles, enz.
- politieke factoren: stabiliteit van overheidsinstellingen, bestuursniveaus, of er sprake is van machtswisseling, of politieke pluraliteit bestaat en wordt gerespecteerd, omvang van het bureaucratische apparaat, al dan niet rechtszekerheid, enz.
- Sociale factoren: al dan niet bestaan van burgerparticipatie, sociale bewegingen, vrijheid van meningsuiting, etc.
Wie beoordeelt het landenrisico en hoe wordt het gemeten?
Het landenrisico wordt gemeten door investeringsmaatschappijen en media die gespecialiseerd zijn in economische analyse. Elk van hen gebruikt zijn eigen methodologieën, rekening houdend met de eerder geziene factoren.
De meest gebruikte indices die momenteel het landenrisico meten, zijn de EMBI (Obligatie-index opkomende markten), opgericht door investeringsbank J.P Morgan Chase.
EMBI's meten het verschil tussen de rente op obligaties uitgegeven door een opkomend land en de rente op obligaties uitgegeven door de Verenigde Staten of Duitsland. Deze landen worden als referentie genomen omdat ze respectievelijk op het Amerikaanse en Europese continent als risicovrij worden beschouwd.
Het verschil tussen de twee tarieven heet ruilen of verspreiding y wordt uitgedrukt in basispunten (bp). Een belangrijke verspreiding, hoger landenrisico.
De EMBI-indexen houden rekening met een reeks kwantitatieve en kwalitatieve factoren om te bepalen hoe haalbaar het is voor dat land om zijn schulden af te lossen. Ze zijn een soort rating die aan een land wordt gegeven op basis van zijn vermogen om te betalen.
EMBI (Emerged Market Bond Index Plus)
Het is een index gecreëerd in 1994 en wordt dagelijks berekend op basis van Brady-obligaties. Deze obligaties zijn financiële instrumenten waarmee opkomende landen hun schulden tot een maximum van 30 jaar kunnen herstructureren, wat hen een grotere betalingsflexibiliteit geeft.
EMBI +
Deze index werd in 1995 gecreëerd en is veel breder dan de traditionele EMBI, aangezien hij naast Brady-obligaties ook andere investeringsvariabelen zoals leningen en euro-obligaties in aanmerking neemt.
De landen waarvan het risico wordt gemeten met deze index zijn:
- Oekraïne
- Bulgarije
- Rusland
- Polen
- Marokko
- Nigeria
- Maleisië
- Filippijnen
- Panama
- Peru
- Ecuador
- Argentinië
- Brazilië
- Colombia
- Mexico
- Venezuela
- Zuid-Afrika
- Kalkoen.
EMBI Wereldwijd
Deze index werd in 1999 gecreëerd en omvat landen die voorheen niet als opkomend werden beschouwd. Om de landen te selecteren die in de index moeten worden opgenomen, wordt rekening gehouden met hun inkomen per hoofd van de bevolking en hun geschiedenis van schuldsanering.
Momenteel bestaat deze index uit:
- Bulgarije
- Kroatië
- Hongarije
- Argentinië
- Brazilië
- Chili
- China
- Colombia
- Ivoorkust
- Egypte
- Dominicaanse Republiek
- Ecuador
- De redder
- Libanon
- Polen
- Marokko
- Nigeria
- Pakistan
- Zuid-Afrika
- Uruguay
- Venezuela
- Thailand
- Tunesië
- kalkoen
- Oekraïne
- Rusland
- Maleisië
- Mexico
- Panama
- Peru
- Filippijnen
Landenrisico in Latijns-Amerika
De meeste Latijns-Amerikaanse landen worden beschouwd als opkomend of in ontwikkeling. En velen van hen hebben een lange geschiedenis van schulden en economische crises waardoor ze, op verschillende momenten in de geschiedenis, een zeer hoog landenrisico liepen.
Zo stond Argentinië tussen 2019 en 2020 op de tweede plaats in de Latijns-Amerikaanse landenrisicoranglijst, vanwege het onvermogen om een schuld te betalen die is aangegaan bij het Internationaal Monetair Fonds. De eerste plaats werd ingenomen door Venezuela, vanwege de complexe economische, politieke en sociale situatie.
Integendeel, landen als Peru en Chili hebben het laagste landenrisico in de regio en worden daarom als betrouwbaarder en aantrekkelijker voor lokale en buitenlandse investeerders beschouwd.
Dit is een voorbeeld van een landenrisicorangschikking van januari tot september 2019 waarin enkele Latijns-Amerikaanse landen uit de EMBI+-index zijn opgenomen:
Waarom neemt het landenrisico toe?
Wanneer een land ernstige economische, politieke of sociale problemen ondervindt, neemt het risico op wanbetaling toe. Zo wekken landen met hoge inflatie, deviezencontroles of sociale uitbarstingen wantrouwen op in de internationale markt.
In dit soort situaties gaan analisten en investeerders ervan uit dat het land een crisis doormaakt die een impact kan hebben op zijn economie en dus op zijn vermogen om de schulden te betalen die het heeft aangegaan, zodat zijn "reputatie" als debiteur afneemt . Met andere woorden, hoe groter het wantrouwen, hoe groter het landenrisico.
Dan kan worden gezegd dat landenrisico niet alleen de kans op wanbetaling meet, maar ook een maatstaf is voor het vertrouwen dat een land genereert om zaken te doen. Het is daarom ook een maatstaf voor het risiconiveau dat beleggers in dat land bereid zijn te nemen.
Hoe beïnvloedt het landenrisico de gewone burger?
Het landenrisico is een indicator die een directe invloed kan hebben op de persoonlijke financiën. Een land met een laag risico op wanbetaling is zeer aantrekkelijk voor binnenlandse en buitenlandse investeringen, en dit heeft een directe impact op het inkomen van dat land dat het kan ontvangen.
Hoe hoger het inkomen, hoe groter de expansie van het productieapparaat, meer werkgelegenheid en kansen voor economische groei als de middelen goed worden beheerd.
Aan de andere kant is een land met een hoog risico onbetrouwbaar voor investeringen, aangezien geen enkele persoon, bedrijf of organisatie zijn geld wil investeren als er geen garanties voor rendement zijn. En als het land geen inkomsten genereert door gebrek aan investeringen, kan het economisch instorten.
Zie ook Inflatie
