Wat was de glasnost?
Glásnost was een politieke hervorming die werd toegepast in de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken (USSR). Het doel was om interne, vrije en open discussies tussen burgers over politieke en sociale kwesties op gang te brengen.
Het Russische woord glásnost wordt vertaald als 'openheid' of 'transparantie'. De glásnost was een politiek voorstel van de politieke leider Michail Gorbatsjov in het midden van de jaren tachtig en uitgevoerd tussen 1986 en 1991.
Glasnost maakte samen met de perestrojka (een reeks economische beleidslijnen) deel uit van het proces van hervormingen en reorganisatie dat de Sovjet-Unie doormaakte.
Deze hervormingen werden gekenmerkt door een grotere vrijheid van meningsuiting en persvrijheid rond politieke en sociale evenementen. Het bevorderde ook de verspreiding van informatie en het recht om van mening te verschillen over verschillende zaken van de staat.
Een van de meest prominente gevolgen van glasnost zijn de sterke sociale kritiek op de realiteit van de Sovjets en het uiteenvallen van de Sovjet-Unie.
Historische context van de glásnost
Glasnost maakt deel uit van de Russische politieke termen die rond de 18e eeuw werden gebruikt om te verwijzen naar de transparantie van overheidsaangelegenheden.
De term werd in 1985 overgenomen door Mikhail Gorvachev toen hij secretaris-generaal was van het Centraal Comité van de Communistische Partij. In die tijd stelde hij een reeks politieke en economische hervormingen voor die opschudding veroorzaakten bij politici en burgers.
Zijn bedoeling met de glásnost ging verder dan het geven van meer openheid aan de informatie en het bekendmaken van talrijke verborgen waarheden. Het probeerde ook de staatscontrole te verminderen en de geheimhouding die kenmerkend is voor de Sovjet-Unie, gesteund door de conservatieven van de Communistische Partij, tegen te gaan.
De glasnost was een poging om de Sovjet-Unie te behouden door het politieke, economische en sociale systeem te herstructureren. Het omvatte ook technologische herstructureringen die het risico liepen verouderd en voor die tijd failliet te gaan.
De kernramp in Tsjernobyl op 26 april 1986 was een wereldwijde impactgebeurtenis die de gebreken in het nucleaire programma van de Sovjet-Unie aan het licht bracht. De radioactieve wolk die door de explosie van de kernreactor werd gegenereerd, verspreidde zich over Oekraïne, Polen, Duitsland, Wit-Rusland, Finland, Zweden, Noorwegen en Frankrijk.
Het gebrek aan informatietransparantie maakte het voor de staat moeilijk om efficiëntere en snellere strategieën te plannen. Hieruit bleek hoe uiterst belangrijke informatie werd achtergehouden voor de staat, de Sovjetmaatschappij en de internationale gemeenschap in het algemeen.
Gevolgen van Glásnost
- Institutionele hervorming: er waren hervormingen van het politieke systeem die het mogelijk maakten het ambt van president in de Sovjet-Unie in te voeren en vrije verkiezingen te houden. In maart 1990 werd Gorbatsjov verkozen tot de eerste president van de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken, een functie die hij tot 1991 bekleedde.
- Grotere informatietransparantie: de Communistische Partij verloor veel van de politieke controle die zij over de media uitoefende. Dit maakte het mogelijk om de realiteit van de sociale en economische problemen die de Sovjets ondervonden, bekend te maken, het stalinistische beleid dat voor velen onbekend was, werd gepubliceerd en het was duidelijk dat niet iedereen op één lijn zat met dit beleid toen de kernexplosie van Tsjernobyl in april plaatsvond 26. 1986.
- Betere toegang tot nieuwe technologieën: de verdere ontwikkeling van de toegang tot technologie werd bevorderd.
- Vrijlating van politieke gevangenen: het was mogelijk om verschillende politieke gevangenen vrij te laten die om verschillende redenen werden vastgehouden.
- Toegang tot meer informatie: het internationale communicatiesignaal werd toegestaan en geopend.
- Internationale politieke relatie: een betere internationale politieke relatie tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten begon.
- Desintegratie van de Sovjet-Unie: de toepassing van glásnost, samen met de perestrojka, was een beleid dat wijdverbreide onvrede veroorzaakte omdat het de omstandigheden en moeilijkheden van de burgers aantoonde; bijgevolg werd de USSR in 1991 ontbonden.
Glásnost en Perestroika
Perestrojka was een hervorming die door Gorvachev was ingesteld om het economische beleid van de Sovjet-Unie te herstructureren, aangezien de staat de handel onder controle had. De term vertaalt zich in het Spaans als "herstructurering".
Met perestrojka werd getracht om uit de economische neergang te komen en meer commerciële onafhankelijkheid, vrijheid in het omgaan met valuta, vrijheid van prijzen, te genereren.
Korte tijd later verkondigde Gorvachev de glasnost om ruimte te geven voor intern debat over maatschappelijke vraagstukken.
Beide hervormingen waren bedoeld om een nieuwe en betere structuur voor de Sovjet-Unie te creëren. Naast de algemene onvrede als gevolg van de economische en sociale crisis, was een van de gevolgen echter het einde van de Sovjet-Unie.
Zie ook:
- Perestrojka.
- Russische revolutie.
- stalinisme.
