Wat is surrealisme:
Surrealisme is een avant-garde artistieke en literaire beweging, opgericht in 1924 door André Breton, die bestond uit de expressie van het onderbewuste door middel van literatuur, schilderkunst, beeldhouwkunst, fotografie en film.
Het woord surrealisme komt uit het Frans surrealisme, een verkorting van surrealisme of overrealisme. Het woord is ontleend aan Guillaume Apollinaire, die het in 1917 had gebruikt om een werk te ondertitelen. Het betekent 'wat boven realisme staat'.
Surrealistische literatuur en kunst waren nauw verbonden met de psychoanalyse en de ideeën van Sigmund Freud. Het surrealisme werd dan ook gekenmerkt door het onderzoek van het onderbewuste, de ongeremde expressie van gedachten, het gebruik van psychisch automatisme als methode en samenwerking tussen verschillende artistieke disciplines.
Hierdoor overwon de surrealistische beweging de grenzen die het rationalisme aan de verbeelding oplegde, transformeerde het concept van "realiteit" in de kunst en introduceerde nieuwe technieken en creatieve dynamiek.
Het surrealisme werd bekend op 15 oktober 1924, toen de dichter André Breton het eerste surrealistisch manifest publiceerde. Sommige van haar leden kwamen uit het dadaïsme. Deze beweging was gebaseerd op het 'absurde' en ging door een fase van esthetische uitputting. Het surrealisme maakte gebruik van deze verkenning van 'het absurde' en waardeerde het als een manifestatie van het onbewuste.
De surrealistische beweging betekende ook een stijging van de artistieke moraliteit na de Eerste Wereldoorlog, die eindigde in 1919. Daarom was ze doordringbaar voor de politieke ideeën van het historische moment, vooral voor de doctrines van links. Het werd echter getroffen door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, die haar leden over de hele wereld verspreidde.
Kenmerken van het surrealisme
Salvador Dalí: Dalí op zesjarige leeftijd, toen hij dacht dat hij een meisje was, tilde zijn huid op uit het water om een hond te zien slapen in de schaduw van de zee. 1950. Olieverf op doek. Zowel de afbeelding als de titel drukken het idee van het onderbewuste uit volgens de psychoanalyse.
Het surrealisme reageerde tegen het burgerlijke rationalisme en de traditionele artistieke canon, gebruikmakend van psychoanalytische theorieën. Vanuit dat doel komen de belangrijkste kenmerken naar voren.
Puur psychisch automatisme: Het bestaat uit het automatisch laten verschijnen van de beelden van het onderbewuste, door middel van middelen zoals trancetoestanden, hypnose en technieken zoals het spel van het exquise lijk.
Onderbewuste expressie: Surrealisme benadert het onbewuste door het onderbewuste te verkennen. Hiervoor vertegenwoordigde hij absurde, dromerige en fantastische werkelijkheden, waarin mythen, fabels, dromen en fantasieën werden geprojecteerd.
Spontane en ongeremde meningsuiting: Voor de surrealisten was het bevrijden van de gedachte de enige manier om het onbewuste te bereiken, wat tot uiting komt in dromen, fobieën en verbeelding.
Interdisciplinair karakter: Surrealisme kwam tot uiting in literatuur, schilderkunst, beeldhouwkunst, fotografie en film. Evenzo bevorderde het de samenwerking tussen disciplines en de inval van kunstenaars op andere gebieden dan hun specialiteit. Dichters hielden zich bijvoorbeeld bezig met beeldende kunst en schilders met poëzie, fotografie en film.
Creatie van het prachtige lijk: collectieve techniek waarbij elke deelnemer een lijn schreef of een tekening tekende zonder te zien wat de vorige had gedaan. Het maakte het mogelijk zowel het psychische automatisme te stimuleren als de samenwerking tussen kunstenaars te bevorderen.
Surrealisme in de schilderkunst
Joan Miró: Catalaans landschap of De Jager. 1924. Op het doek stelt Miró een Catalaans landschap voor, teruggebracht tot zijn minimale elementen, na de inductie van een delirium als gevolg van hongersnood.
Surrealistische kunst werd gekenmerkt door het aanbieden van ongewone en zeer suggestieve beelden. Het verhief verbeelding, dromen, ironie, erotiek en het absurde.
Om "puur psychisch automatisme" te bereiken, wendde de surrealistische schilderkunst zich tot technieken zoals het prachtige lijk en het embleem. Hij creëerde ook andere van zijn eigen, zoals frottage en de paranoïde-kritische methode. Al deze technieken waren bedoeld om willekeurige texturen of slagen te verkrijgen die het onderbewustzijn zouden stimuleren, zoals toen we speelden om bekende vormen in de wolken te zien.
In het embleem worden deze afbeeldingen verkregen door een papier met verse inkt in het midden te vouwen dat, wanneer het wordt geopend, een afgedrukte voetafdruk onthult. In de frottage, de afdruk is het resultaat van het wrijven van een papier of canvas met potloden op een ruw oppervlak.
De paranoïde-kritische methode, gecreëerd door Dalí, bestond uit het aanschouwen van echte beelden totdat fobieën, fantasieën en obsessies in de verbeelding werden gewekt.
De kunstenaars maakten ook gebruik van de dada-techniek van de kant en klaar, object trouvé of gevonden voorwerp. Het bestond uit het uit hun context halen van alledaagse voorwerpen en ingrijpen in het zoeken naar onverwachte associaties.
1. Prachtig lijk. 2. Sticker. 3. Kant-en-klaar. 4. frottage.
Onder de beroemdste schilders van het surrealisme kunnen we noemen:
- René Magritte (België, 1898-1967). Bekendste schilderijen: De zoon des mensen, dit is geen pijp, de geliefden.
- Salvador Dali (Spanje, 1904-1989): Bekendste schilderijen: De volharding van de herinnering, de verleidingen van Sint-Antonius, de metamorfose van Narcissus.
- Joan Miro (Spanje, 1893-1983). Bekendste schilderijen: Het harlekijncarnaval, Catalaans landschap, Nederlands interieurs.
- maximale ernst (Duitsland, 1891-1976). Bekendste schilderijen: Celebes, De Heilige Maagd die het Kind Jezus straft in het bijzijn van drie getuigen: Andre Breton, Paul Eluard en de Schilder.
- dadaïsme.
- Voorhoede bewegingen.
Literair surrealisme
André Breton: Gedicht-object.
Surrealisme was oorspronkelijk een literaire beweging die zich probeerde te bevrijden van het domein van de rede en de realistische canon, die heerste in de literatuur van die tijd.
De surrealistische literatuur koos voor een radicale vernieuwing van de literaire taal en voorzag in nieuwe compositietechnieken gebaseerd op puur psychisch automatisme, zoals het exquise lijk.
In de literatuur omvat psychisch automatisme de associatie van ogenschijnlijk niet-verwante woorden en ideeën. Door ze te verbinden, wordt het onderbewustzijn geactiveerd door verbeeldingskracht en de stroom van spontane gedachten totdat het een betekenis vindt, bewust of onbewust.
Als voorbeeld van een surrealistisch gedicht kunnen we citeren: Geef me verdronken juwelendoor André Breton. Laten we eens kijken hoe de poëtische stem ons door een reeks beelden en ideeën leidt, gebaseerd op ogenschijnlijk ongerijmde associaties.
Geef me verdrinkende juwelen
Twee kribbe
Een paardenstaart en een kleermakersmanie
Vergeef me dan
Ik heb geen tijd om te ademen
ik ben een lot
Zonnebouw heeft me tot nu toe tegengehouden
En nu moet ik mezelf gewoon laten sterven
Vraag naar de schaal
Draven met gebalde vuist boven mijn hoofd dat klinkt
Een lantaarn waar een gele blik zich opent
Het gevoel gaat ook open
Maar de prinsessen klampen zich vast aan de zuivere lucht
Ik heb trots nodig
En enkele veel voorkomende druppels
Om de pot met beschimmelde bloemen te verwarmen
Aan de voet van de trap
Goddelijke gedachte in het sterrenkristal van de blauwe lucht
De uitdrukking van de zwemmers is de dood van de wolf
Heb mij als vriend
De vriend van de vreugdevuren en fretten
Twee keer naar je kijken
Lees je straffen
Mijn palissander peddel laat je haar zingen …
Evenzo gebruikten de surrealistische dichters visuele middelen om het expressieve vermogen van taal te vergroten en de grenzen tussen woord en beeld uit te dagen. Zo creëerden dichters gedichten-objecten, een compositie die het geschreven woord combineert met ingegrepen objecten.
Dichters zoals de graaf van Lautréamont of Arthur Rimbaud worden erkend als voorlopers van het surrealisme, in wiens werk enkele van zijn karakteristieke elementen worden verwacht.
Enkele van de meest prominente surrealistische schrijvers waren:
- André Breton (Frankrijk, 1896-1966). Dichter, theoreticus en essayist. Uitstekende werken: Manifest van het surrealisme, Nadja, Anthology of black humor Y Magische kunst.
- Louis Aragón (Frankrijk, 1897-1982). Dichter en romanschrijver. Uitstekende werken: Le Paysan in Parijs; Verhandeling over stijl; Aurélyen.
- Philippe Souplault (Frankrijk, 1897-1990). Schrijver en politicus. Uitstekende werken: De laatste nachten van Parijs; Het automatische bericht.
- Paul Éluard (Frankrijk, 1895-1952). Dichter. Uitstekende werken: Sterven niet sterven; Vrijheid of liefde; De hoofdstad van pijn; Verkorte Woordenboek van Surrealisme.
- Benjamin Peret (Frankrijk, 1899-1959). Dichter. Uitstekende werken: De bastaarden en de erevelden sterven; Het grote spel; De schande van de dichters.
