Wat is fascisme:
Als fascisme wordt het een beweging en politiek-sociaal systeem van totalitaire, nationalistische, militaristische en antimarxistische ideologieën genoemd, die in de 20e eeuw in Italië ontstond en zich in andere landen verspreidde. Het woord komt uit het Italiaans fascio, wat 'balk' of 'fasces' betekent, symbool van deze beweging.
Het fascisme werd in 1921 opgericht door Benito Mussolini. Als politiek systeem werd het voorgesteld als een derde weg naar het toen heersende communisme en liberalisme. Zijn doel was om onder leiding van een charismatische leider een zakelijk idee van de samenleving te rechtvaardigen, gebaseerd op de principes van vaderland, orde en traditie.
Deze ideologie had enorme politieke gevolgen in de eerste helft van de 20e eeuw en werd een regime in landen als Italië en Duitsland. Het inspireerde ook de Franco-dictatuur in Spanje, de Salazar-dictatuur in Portugal en andere autoritaire regimes.
In het algemeen werden de fascistische regimes gekenmerkt door het hebben van een charismatische leider, door hun radicale nationalistische ideologie, door de centralisatie van de macht en door het vormen van militaire dictaturen, in strijd met individuele en collectieve vrijheden. Ze werden ook gekenmerkt door het verbieden van elke vorm van oppositie, het controleren van de media, het manipuleren van het onderwijssysteem en het bezit van een effectief propagandistisch apparaat ten dienste van de maximale leider.
Symbool van het Italiaanse fascisme.
De fascisme symbool staat bekend als fascio of gezichten. Het is een bundel van dertig staven en een bijl, vastgebonden met een rood lint. In het oude Rome werd dit object gebruikt door lictoren, een soort ambtenaren die magistraten begeleidden. Daarom zijn de fasces een representatie van kracht, orde en discipline.
Momenteel wordt het woord fascisme vaak op een pejoratieve manier gebruikt om autoritaire en ondemocratische houdingen of posities aan te duiden. Hoewel al het fascisme autoritair is, is niet al het autoritarisme fascistisch.
Kenmerken van het fascisme
- Afwijzing van liberalisme, democratie en socialisme. Het fascisme beweert een patriottisch alternatief te zijn voor liberalisme, democratie en socialisme. Enerzijds staat het op gespannen voet met het individualisme en de pluraliteit van liberalisme en democratie. Aan de andere kant staat het haaks op het marxistische concept van klassenstrijd.
- Radicaal nationalisme. Alles wordt geregeerd door het principe van vaderland, patriottische plicht en het herstel van traditie en nationale stichtingsmythen.
- Charismatisch personalisme en leiderschap. De patriottische plicht vereist de aanwezigheid van een charismatische leider die de massa's verzamelt rond het ultranationalistische ideaal.
- Corporatisme. Het fascisme vat de samenleving als geheel op rond de staat. Om dit te doen, richt het één partij op en verenigde instellingen die zich eraan onderwerpen.
- propaganda. Het fascisme heeft een samenleving nodig die in haar voordeel wordt gemobiliseerd. Om deze reden controleert het de media, manipuleert het het onderwijssysteem en vestigt het een effectief propagandistisch apparaat.
- Militarisme. Fascistische politici vertrouwen op de militaire autoriteiten als mechanisme voor burgercontrole. Daarom militariseren ze de samenleving.
- Totalitarisme. Het fascisme grijpt in op alle gebieden van het openbare en het privéleven en bewaakt zowel de politieke als de morele orde.
- Racisme of vreemdelingenhaat. Ras wordt ingeroepen als onderdeel van de principes van culturele eenheid of nationale identiteit.
Ze kunnen zich verdiepen in: Kenmerken van het fascisme
Oorsprong van het fascisme
Het fascisme vond zijn oorsprong in Italië na de Eerste Wereldoorlog. Het werd in 1921 opgericht door Benito Mussolinni, die in 1922 aan de macht kwam. Van daaruit beïnvloedde hij de rest van Europa.
Tussen de oorzaken van fascisme De Eerste Wereldoorlog, de triomf van de bolsjewistische revolutie in Rusland en de ineenstorting van het liberalisme worden geteld. De Eerste Wereldoorlog resulteerde in het Verdrag van Versailles, waarna Italië werd geschaad bij de verdeling van gebieden en Duitsland meedogenloos werd gestraft. Dit verergerde het nationalisme in beide landen.
Het communisme in Rusland, opgericht in 1917, vormde een bedreiging vanwege het concept van klassenstrijd, van internationale reikwijdte. Daar kwam later de onvrede over de zogenaamde crisis van 1929 bij, die de fascisten zagen als bewijs van het onvermogen van het liberalisme om te reageren op werkloosheid en tekorten.
Het fascisme, uitgeroepen tot een ultranationalistische ideologie, op zoek naar eenheid en vooruitgang, vestigde militaristische eenpartijregimes. Hij maakte misbruik van de gevoelens van frustratie van de mensen door middel van charismatisch leiderschap en propaganda. Tegelijkertijd wekte het angst op door middel van geweld en staatsrepressie. Ten slotte ontwikkelde hij een expansionistisch en imperialistisch beleid.
Het kan u interesseren: Oorzaken en gevolgen van de Eerste Wereldoorlog
Gevolgen van fascisme
De fascistische regimes lieten een reeks ernstige gevolgen na. Een van de belangrijkste die we kunnen noemen:
- Vernietiging van liberale en democratische instellingen. De fascistische leiders ontmantelden de instellingen volledig met een liberale en democratische roeping tijdens hun mandaat, en promootten een reactionaire en conservatieve ideologie.
- Einde van politieke en burgerlijke vrijheden. Tijdens fascistische regimes werden politieke vrijheden volledig beperkt, evenals burgerlijke vrijheden, vooral in bepaalde etnische groepen.
- Tweede Wereldoorlog. Het verergerde nationalisme van Duitsland en Italië, evenals de imperialistische roeping van hun leiders, brachten het begin van de Tweede Wereldoorlog met zich mee, die miljoenen doden kostte en de Europese economie kapot maakte.
Fascisme in Italië
Het fascisme in Italië, waar het ontstond, was aan de macht van 1922 tot het einde van de Tweede Wereldoorlog, in 1945. Het was sterk nationalistisch en streefde naar een staatscorporatisme met een dirigistische economie. Het had zijn antecedenten in Milaan in 1919, toen Benito Mussolini de Fascis italiani di combattimento (Italiaanse gevechtsfascio's).
Lees meer op: Italiaans fascisme
Fascisme in Duitsland
Het fascisme in Duitsland werd uitgedrukt met het nazisme. De vertegenwoordiger van het Duitse fascisme was Adolf Hitler. Hij had de macht tussen 1933 en 1945, een periode waarin het fascisme zich over Europa verspreidde en de Tweede Wereldoorlog ontketende. Het Duitse fascisme had een zeer verergerde racistische component. Het einde ervan werd gemarkeerd door de nederlaag van Duitsland voor het geallieerde blok.
Zie ook nazisme
Fascisme in Spanje
Het fascisme in Spanje manifesteerde zich via de Spaanse Falange (Falangisme) partij, opgericht door José Antonio Primo de Rivera. Later vestigde Francisco Franco een regime met fascistische trekken na de fusie tussen het falangisme en de zogenaamde traditionalistische communie.
Het Franco-regime hield stand tot 1975. Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog in 1945 nam de Franco-dictatuur echter een nationaal-katholieke identiteit aan en onderscheidde zich geleidelijk van het eigenlijke fascisme, zij het zonder het autoritarisme te verliezen.
Fascisme in Portugal
In Portugal promootte Antonio Salazar een dictatoriaal regime met fascistische trekken tijdens de periode die bekend staat als de Nieuwe Staat. Dit regime bleef aan de macht totdat het werd omvergeworpen door de Anjerrevolutie, die plaatsvond op 25 april 1974.
Verschil tussen fascisme, autoritarisme en dictatuur
Fascisme wordt beschouwd als een ideologische beweging van extreemrechts. Heel vaak wordt het verward met autoritaire regimes en rechtse dictaturen. Het fascisme verschilt echter in verschillende opzichten van andere autoritaire regimes.
Over politieke mobilisatie: Het fascisme heeft de mobilisatie van de massa's rond een ideologie nodig om haar legitimiteit te behouden, en heeft daarom een charismatische leider nodig. Met andere woorden, het fascisme voedt zich met de aanhankelijkheid en het fanatisme van de massa's rond de leider. Daarentegen geven autoritaire regimes of gemeenschappelijke dictaturen er de voorkeur aan dat de samenleving wordt gedemobiliseerd en geïndividualiseerd.
Over privéleven en institutionele autonomie: alle instellingen vervullen politieke bemiddelingsfuncties. Dit omvat kerken, academische instellingen, verenigingen, economische groepen en zelfs het gezin. Autoritaire regimes of dictaturen daarentegen zijn niet geïnteresseerd in het beheersen van het privéleven.
Wat betreft de economische tussenkomst van de staat: Het fascisme grijpt direct en openlijk in de nationale economie in en heroriënteert economische praktijken naar zijn ideologische doeleinden. Autoritaire regimes of dictaturen bemoeien zich daarentegen weinig met de economie.
Kijk maar:
- Militarisme
- Dictatuur
- autoritarisme
Verschil tussen fascisme en communisme
De waarden, ideologie en doelen van fascisme en communisme zijn heel verschillend, hoewel ze in de praktijk beide de enkele partij promoten en antipluralistisch en antiliberaal zijn. Om beter te begrijpen wat fascisme is, zullen we drie verschillen met het communisme aanstippen.
Over zijn ideologische discours: Het fascisme doet een beroep op het herstel van de traditie en mythen van de natie, omdat het ze ziet als borgen van orde. Het communisme wil een nieuwe samenleving en een nieuwe mens scheppen. Daarom wordt het voorgesteld als een revolutie.
Wat betreft het toepassingsgebied: Het fascisme is een extreem-nationalistische beweging, die alle "onderdanen", ongeacht de sociale klassen waartoe ze behoren, oproept om de natie te verlossen. In plaats daarvan is het communisme gebaseerd op het marxistische principe van klassenstrijd en daarom internationalistisch.
Wat betreft de hiërarchie van macht: Het fascisme verdedigt openlijk de verticaal dalende hiërarchie. De commandolijn komt van de charismatische leider. In het communisme is de macht gecentraliseerd in de regerende partij die in theorie de belangen van het proletariaat omvat (vakbonden, coöperaties, gemeenteraden, enz.).
Zie ook:
- communisme
- Socialisme
