Wat is expressionisme:
Het staat bekend als expressionisme aan een van de artistieke en literaire avant-gardes van de 20e eeuw. Het expressionisme ontstond in Duitsland, waarvan de eerste manifestaties in 1905 opkwamen, maar na de Eerste Wereldoorlog aan kracht won.
Expressionisme zoekt de subjectiviteit van menselijke emoties vastleggen, in tegenstelling tot eerdere stromingen zoals het impressionisme dat boven alles op zoek was naar objectiviteit.
Als avant-garde artistieke beweging probeert ze het menselijke uit te drukken tegenover de moderne en geïndustrialiseerde samenleving, meestal door gevoelens van angst, pijn en wanhoop.
Kenmerken van het expressionisme
Expressionisme is een artistieke stroming die de emoties verbeeldt van de schilder zelf die geconfronteerd wordt met een samenleving vol ellende, angst, eenzaamheid en oorlogen.
Deze artistieke trend gebruikt overdrijving en vervorming om zijn thema's weer te geven, met als doel de boodschap die hij zijn kijkers wil laten zien, te intensiveren, aangezien het gebruikelijk is om misvormde en gekwelde gezichten in de schilderijen te vinden.
De zoektocht naar een objectief beeld van het subjectivisme van menselijke emoties en gevoelens, zorgt ervoor dat het expressionisme de neiging heeft om lijnen, sterke en pure kleuren te gebruiken in tegenstelling tot verwrongen en agressieve vormen.
Expressionisme prijst individuele vrijheid door middel van subjectiviteit en het irrationele dat van nature menselijk is. De thema's worden soms als subversief en zelfs verdorven beschouwd, gevangen door metafysische plastische middelen die de kijker tot introspectie hopen te leiden.
Expressionisme in de kunst
De Schreeuw, Edvard Munch, versie 1893 (links), versie 1910 (rechts).
Het expressionisme is een van de artistieke stromingen die tot de avant-garde van de hedendaagse tijd behoren.
Het expressionisme als zodanig wordt pas na de Eerste Wereldoorlog als een op zichzelf staande beweging beschouwd, aangezien het in zijn eerste manifestaties werd beschouwd als onderdeel van het fauvisme en het kubisme.
De Noorse schilder Edvard Munch (1873-1944) wordt met de 4 versies van zijn schilderij beschouwd als de vader van het expressionisme De Schreeuw, waarin je de existentiële angst van het geschilderde personage kunt voelen en horen.
Rekening houdend met het bovenstaande wordt achtereenvolgens gesteld dat de Nederlandse post-impressionistische schilder Vincent van Gogh (1853-1890) de voorloper is van de expressionistische stroming.
Abstract expressionisme
Nr.5 / Nr.24, Mark Rothko, 1948.
Abstract expressionisme was een artistieke avant-garde beweging die ontstond in New York, Verenigde Staten, in de jaren 1940, na de Tweede Wereldoorlog.
Deze artistieke trend werd gekenmerkt door zijn grote formaten en het gebruik van vlekken en lijnen, door spontane uitvoering, zonder esthetische conventies.
Het was het resultaat van de vereniging van aspecten van het Duitse expressionisme en abstracte kunst of abstractionisme.
Jackson Pollock (1912-1956) wordt beschouwd als een voorloper van het abstract expressionisme, en enkele van zijn bekendste werken zijn: nummer 5 uit 1948 en nummer 3 1949. We kunnen andere vertegenwoordigers vinden zoals: Mark Rothko (1903-1970) en Perle Fire (1905-1988).
Expressionisme in de literatuur
In expressionistische literatuur, algemeen bekend om zijn toneelstukken, zijn thema's als angst, waanzin, oorlog, identiteitsverlies en het einde van de wereld de manier om de burgerlijke samenleving van die tijd in woorden weer te geven.
Andere thema's zoals waanvoorstellingen, liefde en natuur worden echter ook gebruikt in literaire composities. Enkele van de belangrijkste voorlopers van expressionistische literatuur zijn toneelschrijvers:
- Georg Buchner (1813-1837): De dood van Danton (1833),
- Frank Wedekind (1864-1918): Ontwaken in de lente (1891),
- Augustus Strindberg (1849-1912): juffrouw Julia (1888).
Expressionisme in de beeldhouwkunst
De Wreker (Der racher), Ernst Barlach, 1914.
De expressionistische sculptuur varieerde naar gelang de kunstenaar, maar ze hadden als thema de vervorming van de vormen en de vormgeving van de emoties in de sculptuur en niet alleen in de uitdrukkingen gemeen.
Tot de meest erkende expressionistische vertegenwoordigers behoren Ernst Barlach (1870-1938) en Wilhelm Lehmbruck (1881-1919).
Expressionisme in de architectuur
Einsteintoren, Postdam, Duitsland, Erich Mendelsohn, 1921.
Zoals gebeurde in de beeldhouwkunst, wordt in de architectuur een vervorming van vormen waargenomen, waarbij gotische, romantische en rococo-thema's worden benaderd in vergelijking met het classicisme.
Evenzo domineerden thema's van natuurlijke fenomenen zoals bergen, bliksem, glas, onder andere, erin.
De expressionistische architectuur ondernam het gebruik van nieuwe materialen en breidde daarmee de mogelijkheden uit van grootschalige fabricage van bouwmaterialen zoals bijvoorbeeld glas en baksteen.
De belangrijkste expressionistische architecten waren:
- Erich Mendelsohn (1887-1953): grootste vertegenwoordiger van de expressionistische architectuur,
- Bruno Taut (1880-1938): Poorten van de Hufeisensiedlung in Berlijn, Duitsland (1920),
- Walter Gropius (1883-1969): later stichter van de Bauhausschool.
Expressionisme in de muziek
Expressionistische muziek zet academische regels en conventies opzij. Enkele van de grootste exponenten zijn de componisten: Arnold Schönberg (1874-19511), zijn leerling Alban Berg (18855-1935) en Anton von Webern (1883-1945).
