Wat is uitgangspunt:
Een premisse is het resultaat van a redenering die waar of onwaar kan zijn en waarmee een conclusie kan worden bepaald. Door het gebruik van de term wordt het echter ook gebruikt als synoniem van objectief of moreel principe: "Ons uitgangspunt is om het voetbalkampioenschap te winnen", "Leraren leiden op op basis van het uitgangspunt van sociale waarden".
Het is ook een signaal om iets af te leiden op basis van de informatie of argumenten die voorhanden zijn. Het uitgangspunt en de conclusie vormen een argument.
Premisse is een woord dat afkomstig is uit het Latijn praemissus, wat 'vooruit sturen' betekent. Enkele synoniemen voor premisse zijn: antecedent, idee, hypothese.
Premisse in logica
In de studies van de logica zijn de premissen de proposities of de redeneerprocessen die de argumenten genereren om tot een conclusie te komen.
Als het argument waar is, kan de propositie leiden tot een juiste conclusie. Proposities kunnen echter waar of onwaar zijn, evenals iets bevestigen of ontkennen en niet ophouden premissen te zijn.
Een voorbeeld van een premisse kan zijn:
Uitgangspunt 1: Kinderen eten graag ijs met chocoladesmaak.
Premisse 2: John is een jongen.
Conclusie: Juan eet graag ijs met chocoladesmaak.
In dit voorbeeld, als de kinderen van ijs met chocoladesmaak houden en Juan een jongen is, ligt het voor de hand dat de conclusie is dat Juan graag chocoladeroomijs eet. Maar de conclusie kan verkeerd zijn, want zelfs als Juan een kind is, hoeft hij niet per se van ijs met chocoladesmaak te houden, maar van vanille. Dat wil zeggen, de eerste premisse is niet helemaal waar en daarom is de conclusie niet correct.
Uitgangspunt 1: Ana gaat meestal op zondag naar het park.
Premisse 2: Vandaag is Ana naar het park geweest.
Conclusie: Ana is vandaag naar het park geweest omdat het zondag is.
Aan de andere kant kunnen de premissen waar zijn en de conclusie onjuist. In dit voorbeeld is het eerste uitgangspunt niet onvoorwaardelijk, dus het kan zijn dat Ana op een andere dag van de week naar het park gaat zonder dat het per se een zondag is.
Premisse 1: Alle vogels hebben veren en een snavel.
Premisse 2: Kippen hebben veren en een snavel.
Conclusie: kippen zijn vogels.
In dit voorbeeld zijn premissen één en twee waar, daarom is de conclusie juist. Kippen hebben, net als andere vogels, veren en een snavel.
Premisse in de filosofie
De studie van de premissen gaat terug op de bijdragen van Aristoteles in het oude Griekenland, waarin hij de juiste manier vaststelt waarop twee premissen een conclusie kunnen genereren, dat wil zeggen een syllogisme.
Het syllogisme is de deductieve redenering of argument waaruit een conclusie wordt getrokken uit twee oordelen die premissen worden genoemd. De twee premissen waaruit een syllogisme bestaat, worden major premisse (met het predikaat van de conclusie) en minor premisse (die het onderwerp van de conclusie bevat) genoemd.
Belangrijkste uitgangspunt: vrouwen dragen hakken.
Minor premisse: Lucia is een vrouw.
Conclusie: Lucia draagt hakken.
In dit voorbeeld wordt de conclusie verkregen uit de redenering van de premissen die van algemeen naar bijzonder gaan. Daarom is het gemakkelijk om te concluderen dat Lucia, als vrouw, hakken draagt.
- Syllogisme.
- Soorten argumenten
Impliciete premisse
De impliciete premissen zijn premissen die niet worden genoemd of uitgelegd, maar die als vanzelfsprekend worden beschouwd en kunnen worden afgeleid op basis van de argumenten die worden aangevoerd.
Impliciete ruimte: Alle kinderen spelen graag. Pedro speelt elke dag.
Conclusie: Pedro is een jongen.
De argumenten in het voorbeeld leiden tot de conclusie dat Pedro een jongen is en daarom graag speelt.
